Gdyby polski humor miał swój Mount Rushmore, twarz Bohdana Smolenia byłaby wykuta w skale obok największych legend rodzimej komedii. Był jak dobry bimber – z pozoru ostry i niepozorny, ale im dłużej się nad nim zastanawiasz, tym więcej odkrywasz warstw i znaczeń. W czasach, gdy śmiech był towarem deficytowym jak papier toaletowy, on przemycał go przez granice absurdu prosto w serca Polaków.
Wczesne lata – gdy śmiech był lekarstwem na wszystko
Przyszedł na świat 9 czerwca 1947 roku w Bielsku-Białej, w czasach gdy Polska próbowała jeszcze otrzepać się z powojennego kurzu. Jego rodzice, podobnie jak wielu Polaków tamtego okresu, doświadczyli traumy wojny – ojciec był więźniem obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Może właśnie dlatego młody Bohdan tak wcześnie nauczył się, że humor może być tarczą przeciwko najczarniejszej rzeczywistości. W szkole był tym, który potrafił rozładować nawet najbardziej napięte sytuacje celnym żartem – podobno nawet gdy dostał dwóję z matematyki, skomentował to tak błyskotliwie, że rozbawiona nauczycielka pozwoliła mu ją poprawić.
Od weterynarza do rozśmieszacza narodowego
Los bywa przewrotny – Smoleń początkowo wcale nie planował kariery artystycznej. Skończył technikum weterynaryjne i rozpoczął studia na Akademii Rolniczej w Poznaniu. Kto wie, może w alternatywnej rzeczywistości właśnie leczy gdzieś konie i krowy, opowiadając im dowcipy podczas badania? Jego pierwsze kroki na scenie były tak niepewne jak nogi źrebaka – podobno podczas pierwszego występu w studenckim kabarecie „Klops” tak się stresował, że zapomniał tekstu i przez trzy minuty improwizował monolog o hodowli świń, który – o ironio – rozbawił publiczność do łez.
Tey – gdy kabaret stał się bronią masowego śmiechu
Prawdziwa legenda rozpoczęła się wraz z kabaretem Tey. To był fenomen na skalę kraju – kabaret, który potrafił przemycać polityczne szpile w otoczce tak absurdalnego humoru, że cenzura często nie wiedziała, czy się śmiać, czy płakać. Smoleń, ze swoją kamienną twarzą i charakterystycznym, pozornie monotonnym głosem, stał się mistrzem drugiego dna. Jego słynny skecz „Wątrobianki” to nie tylko zabawna historyjka o zakładzie mięsnym – to majstersztyk satyry społecznej, która do dziś nie straciła na aktualności.
Styl, który nie da się podrobić
Jego humor był jak dobry ser pleśniowy – nie każdemu przypadał do gustu, ale ci, którzy go docenili, stali się wiernymi fanami na zawsze. Charakterystyczna maniera mówienia, pozorna powolność i sztuka budowania napięcia – to wszystko stało się jego znakiem rozpoznawczym. Smoleń potrafił rozbawić publiczność samym spojrzeniem, a jego teksty weszły na stałe do kanonu polskich powiedzonek. „Co by tu jeszcze spieprzyć, panowie?” – to nie tylko cytat, to diagnoza społeczna, która nigdy nie traci na aktualności.
Życie osobiste – gdy śmiech miesza się ze łzami
Za kulisami życie Smolenia nie zawsze było usłane różami. Problemy rodzinne, w tym tragiczna śmierć syna, pokazały, że nawet największy komik musi czasem stawić czoła prawdziwemu dramatowi. Paradoksalnie, te trudne doświadczenia nadały jego późniejszym występom dodatkowej głębi – humor stał się nie tylko rozrywką, ale też sposobem radzenia sobie z rzeczywistością.
Pasje poza sceną
Mało kto wie, że Smoleń był zapalonym jeźdźcem i właścicielem stadniny koni. Może właśnie dlatego tak dobrze rozumiał ludzką naturę – w końcu zarówno konie, jak i ludzie, najlepiej reagują na szczerość i autentyczność. Jego fundacja „Stworzenia Pana Smolenia” do dziś pomaga niepełnosprawnym poprzez hipoterapię, udowadniając, że prawdziwy artysta potrafi rozśmieszać i pomagać jednocześnie.
Legenda, która trwa
Bohdan Smoleń odszedł w 2016 roku, ale jego wpływ na polską kulturę pozostaje niezaprzeczalny. Współcześni komicy często próbują naśladować jego styl, ale jak to zwykle bywa z oryginałami – są nie do podrobienia. Jego humor był jak stary zegarek – na pozór prosty mechanizm, ale spróbuj taki zrobić! W czasach, gdy stand-up zalewa nas falą łatwych żartów, styl Smolenia przypomina nam, że prawdziwy humor może być jednocześnie inteligentny i przystępny.
Dziedzictwo z przymrużeniem oka
Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, choć podobno najbardziej cenił sobie order „Uśmiechu” – bo jak mawiał, „to jedyne odznaczenie, które trzeba zapić sokiem z cytryny, a nie wódką”. Jego wpływ na polską scenę kabaretową jest nie do przecenienia, choć sam pewnie skomentowałby to swoim charakterystycznym „ta, jasne…”
Czy współczesna polska komedia potrzebuje nowego Smolenia? A może lepiej pozwolić legendzie pozostać legendą? Jedno jest pewne – w czasach, gdy humor często sprowadza się do łatwych żartów i internetowych memów, jego inteligentna satyra i umiejętność dostrzegania absurdów rzeczywistości wydaje się bardziej potrzebna niż kiedykolwiek. Bo jak mawiał sam Smoleń: „Śmiech to najkrótsza droga między ludźmi” – a tej drogi wciąż nam brakuje.
PS: Gdyby Smoleń żył i przeczytał ten artykuł, prawdopodobnie skomentowałby go swoim charakterystycznym „No comment”, po czym dodał coś tak celnego i absurdalnego, że wszyscy by się uśmiali, nie do końca wiedząc z czego – i właśnie o to w tym wszystkim chodziło.
